Waar in onze democratie de meerderheid beslist moest men bij de Six Nations – een confederatie van vijf en later zes taalkundig en etnisch aan elkaar verwante Haudenosaunee1-volken in Noord-Amerika – unaniem tot overeenstemming komen. Overleg vond plaats in een Longhouse dat bestond uit drie secties, één voor ieder clan. Wanneer de leiders vergaderden bracht een van de clans, die een bepaalde kwestie wilde bespreken, de boel in gang.
Zij bespreken de kwestie met een tweede clan en beide clans bespreken de kwestie net zo lang totdat zij het eens zijn geworden. Pas dan, en dus niet eerder, wordt het aan de derde clan doorgespeeld. Die hebben de discussie gevolg en erop gelet of er ook dingen fout zijn gegaan. Ze kunnen het bereikte besluit dan overnemen, of ze kunnen opmerken dat er dingen over het hoofd zijn gezien… dit en dat is niet overwogen. Dan geeft de derde clan het terug aan de eerste clan die dan weer aan zet is. Dat proces gaat heen en weer totdat alle pijnpunten zijn opgelost, de derde clan er mee instemt en er een consensus is bereikt tussen alle clans.
‘Een van geest’
De uitkomst is dat iedereen er blij mee is en niet dat de minderheid vaak gefrustreerd is zoals in onze maatschappij. Iedereen is even tevreden of juist even ontevreden. Er is consensus of zoals zij het noemen ‘we zijn een van geest’. Iedereen denkt er hetzelfde over. En zo kun je ook samen verder.
Voordat de Europeanen in Amerika aan land gingen had de inheemse bevolking naast democratie ook een grondwet. Zij noemen het de Kaianere’ko:wa, de Grote Vredeswet. Kernpunten zijn: mensen samenbrengen, elkaar niet kwetsen of onheus bejegenen en besluiten nemen op basis van rationeel denken en een ‘goede geest’, ofwel op rechtschapen en deugdzame wijze. Het is een zeer democratische grondwet, ook al komt er geen stembus aan te pas.
Fundament van onze cultuur
Wij denken dat juist de democratische beginselen iets typisch Europees zijn. Niets is minder waar, er is niks Europees aan. Het bestond in de Amerika’s al lang voordat de Europeanen kwamen. De jezuïeten hebben het inheemse gedachtengoed naar Europa mee teruggenomen. Zij hadden de hun observaties over de Haudenosaunee-volken vastgelegd. De Europese aristocratie las dat en ook Rousseau en Voltaire kregen het mee. Die haalden inspiratie uit die verslagen om allerlei nieuwe ideeën te ontwikkelen, die vervolgens ook in de VS opgeld deden. Maar het bestond daar al.
De strijd van Haudenosaunee vrouwen voor kiesrecht is duizend jaar oud. Zij genieten al heel lang van gelijkheid in het bestuur.
Dus in feite is het hele 17e-eeuwse Europese Verlichtingsidee, een fundament van onze cultuur, afkomstig van de Amerikaanse inheemse volkeren. De idee van de gelijkwaardigheid van de vrouw komt daar vandaan. De Europese geestelijken die daar arriveerden waren geschokt over hoeveel de vrouwen bij hen te zeggen hadden. Ze konden daar met hun patriarchale mindsettotaal niet bij. In de Europese traditie lag de macht bij de heerser maar bij hen is het volk soeverein.
‘Wij, het volk’
Soevereiniteit is iets individueels. Het volk geeft chiefs en clanmoeders toestemming om macht uit te oefenen. Dat was voor de Europeanen een totaal nieuw concept. Wij hebben van hen geleerd dat de bevolking soeverein is. Daarom begint de Grondwet van de VS met de woorden: ‘Wij, het volk’. Dat voert terug op de idee dat de macht bij de bevolking ligt. Dat is een inheems concept. Dus zij hoeven ons niet te danken omdat wij hun de Verlichting gebracht hebben. Wij hebben onze vrijheden juist aan de Haudenosaunee-volken te danken. De Europeanen hebben altijd gedacht dat ze superieur waren aan de inheemse volkeren, maar dat is op lucht gebaseerd.
Bron: Ondersteboven van de Amerika’s | Seizoen 1 Afl. 1 – Ze zijn er nog
In zijn reis door Noord- en Zuid-Amerika bezoekt Waldemar de Seneca, de Onondaga en de Mohawk-volken, waar hij belangrijke inheemse leiders spreekt en leert van hun culturen.
1 Haudenosaunee (hoe-dee-no-SHOW-nee) betekent “mensen die een huis bouwen”.
